معرفی سویا و خواص درمانی آن

نام علمی گیاه سوژا:

Glycine mx (L.)، نام فرانسه Soja و نام انگلیسی آن Soy bean می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی و در کتب طب سنتی، سویا و لوبیا روغنی نامیده شده است. معمولاً سویا را به صورت پخته استفاده می‌کنند و در صنایع غذایی و روغن‌گیری نیز کاربرد دارد. در ضمن روش‌های مصرف مختلف دیگری نیز دارد.

تیره گیاه:

پروانه‌واران Leguminosae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری گیاه:

گیاهی است علفی و یک سله به ارتفاع حدود 70 سانتی‌متر و پرشاخه، برگ‌های آن سبز، متناوب، نوک‌تیز، کرکدار و بیضی شکل و ساقه گیاه پوشیده از تارهای سفید و در انتها پیچکدار می‌باشد. گل‌های آن بنفش مایل به سفید و تخمدان‌های آن پهن هستند. میوه‌اش به صورت نیام (غلافی)، باریک، قهوه‌ای و کرکدار و محتوی حدود 5 دانه (سویا) می‌باشد. دانه (سویا) به ابعاد یک نخود و رنگ آن سیاه، سفید، زرد، خاکستری و لاجوردی و خال‌دار است.

طبیعت دانه (سویا):

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم است.

رویش جغرافیایی گیاه سوژا:

در اغلب نواحی معتدله گرم کشورها خصوصاً آمریکا، ژاپن و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در سویا:

آلبومین‌ها، مواد چربی، هیدرات‌های کربن، لیستین، اسیدهای آمینه مختلف، پروتئین، آنزیم‌های مختلف، موم، رزین، ویتامین‌ها، املاح معدنی، ساپونین‌های اسروئیدی، فلاون گلیکوزیدها، کاروتنوئید و نمک‌های معدنی در آن تشخیص داده شده است.  

بخش مورد استفاده:

دانه (سویا)

نحوه مصرف:

معمولاً سویا را به صورت پخته استفاده می‌کنند و در صنایع غذایی و روغن‌گیری نیز کاربرد دارد. در ضمن روش‌های مصرف مختلف دیگری نیز دارد.

خواص درمانی سویا:

ضد باکتری‌های مضر روده و تنظیم کننده سطح انسولین قند خون، مغذی و ضدعفونی کننده عمومی، برطرف کننده اختلالات نیروی جنسی و کاهنده خطر انفارکتوس، ضد باکتری و تب‌بر، سم‌زدایی کننده خون و سرشار از پروتئین، التیام‌بخش زخم‌های سطحی پوست و پیشگیری کننده از سرطان پروستات، آنتی اکسیدان و ضد قارچ، ضد التهاب و جلوگیری کننده از تصلب شرائین، فعال کننده روده‌ها و کاهنده پرفشاری خون، از بین برنده آثار نامطلوب غذاهای پرچرب حیوانی (گوشت چرخ کرده) و محافظ قلب و کبد، بازکننده انسداد شریان‌های قلبی و محرک جریان گردش خون، مقوی بدن و شیرافزا، تقویت کننده حافظه و کاهنده کلسترول، خارج کننده سنگ کیسه صفرا و اشتهاآور می‌باشد. در ضمن برای بیماران دیابتی، مسمومیت‌های غذایی، ناراحتی‌های پس از زایمان، مشکلات یائسگی، قاعدگی دردناک، ریزش مو و واریس نیز مفید است. زنانی که مرتب سویا می‌خورند خیلی کمتر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. سویا سرشار از پروتئین و جانشین مشابهی برای گوشت می‌باشد. دانه سیاه سویا در طب سنتی بیشتر استفاده می‌شود.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف سویا سبب افزایش اسید اوریک و ایجاد بیماری نقرس می‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.